Podstawowym elementem powstającego w procesie budowlanym obiektu przemysłowego jest jego konstrukcja nośna, przenosząca obciążenia obiektu na grunt, charakteryzująca się przede wszystkim niezawodnością w spełnianiu określonych wymagań projektowych oraz określoną trwałością.
W zależności od kategorii obiektu okres jej użytkowalności może wynosić 10–50 lat, a nawet 100 lat
(w przypadku budowli monumentalnych, mostów i innych znaczących konstrukcji inżynierskich).
Z biegiem czasu niektóre konstrukcje ulegają degradacji. Przekłada się to na obniżenie bezpieczeństwa układu konstrukcji bądź zmiany właściwości zastosowanych materiałów na niekorzystne lub szkodliwe dla zdrowia i środowiska. Poza samą konstrukcją pogorszeniu stanu technicznego ulegają również elementy obudowy, akcesoria, urządzenia i instalacje w budynku. Ponadto starsze obiekty nie są dostosowane do współczesnych wymagań związanych ze zrównoważonym rozwojem – charakteryzują się zwiększoną energochłonnością, co skutkuje większymi kosztami ich utrzymania. Sytuacja na rynku wskazuje, że dostosowanie obiektów do wymagań dotyczących zrównoważonego rozwoju jest jedną z najważniejszych dziedzin współczesnego budownictwa. Jest to ściśle powiązane z modernizacją obiektów przemysłowych.
Pojęcie modernizacji obiektów budowlanych może być rozumiane bardzo szeroko. W ogólnym znaczeniu prowadzi ona do unowocześnienia, poprawienia stanu czy zmiany cech obiektu w różnym zakresie, w zależności od potrzeb inwestora i wymogów prawa budowlanego. Modernizacja mieści się w obrębie remontu, przebudowy i rozbudowy. Jej efektem jest zwiększenie wartości użytkowej obiektu.
Przed przeprowadzeniem modernizacji obiektu należy dokonać jego analizy technicznej, tzn. zbadać stan techniczny konstrukcji głównej, ryzyko wystąpienia obciążeń wynikających z mało prawdopodobnych zdarzeń (jak uderzenie pojazdów, trzęsienia ziemi, powodzie, huragany, pożary, nierównomierne osiadanie konstrukcji) oraz obecność materiałów niebezpiecznych, np. azbestu.
Co podlega modernizacji?
W celu uzyskania lepszych parametrów technicznych obiektu dokonuje się modernizacji przede wszystkim w zakresie wzmacniania konstrukcji głównej (dot. fundamentów, słupów, dźwigarów) i konstrukcji drugorzędnej (dot. płatwi dachowych, podkonstrukcji pod akcesoria i urządzenia), a także wymiany bądź zwiększania grubości izolacji termicznej w przegrodach zewnętrznych (dot. posadzki, ścian, dachu). Takie działania prowadzą bezpośrednio do podniesienia poziomu bezpieczeństwa oraz zmniejszenia strat ciepła w obiekcie.
Zabiegom modernizacyjnym można poddać także instalacje i urządzenia w budynku, co oczywiście może stanowić kluczowy czynnik w podwyższeniu komfortu użytkowania obiektu oraz przystosowania go do nowoczesnych procesów technologicznych.
Modernizacja wiąże się również z podnoszeniem walorów estetycznych budynku. Przeprowadzenie jej nie tylko umożliwia zmniejszenie strat ciepła, ale również pozytywnie wpływa na wizerunek przedsiębiorstwa.
Zdarza się, że w przypadku modernizacji mamy do czynienia tylko z naprawą uszkodzeń miejscowych, bez ingerencji w zastosowane wcześniej rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe. Dotyczy to na przykład naprawy uszkodzeń powierzchni, odspojeń czy likwidacji nieszczelności.
Kiedy należy zdecydować się na modernizację?
Najczęściej występującą przyczyną jest konieczność spełnienia wymagań prawa budowlanego. O nieprawidłowościach można dowiedzieć się m.in. w trakcie cyklicznych kontroli, z których wynika, jakie elementy uległy znaczącej degradacji bądź nie są zgodne z aktualnymi przepisami. Kontrole dotyczą elementów budynku i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu. Brane pod uwagę są także estetyka obiektu budowlanego oraz jego otoczenia, instalacje i urządzenia służące ochronie środowiska, instalacje gazowe oraz przewody kominowe, instalacje elektryczne i piorunochronne oraz kontrole bezpiecznego użytkowania obiektu.
Poza obowiązkowymi, cyklicznymi kontrolami inwestorzy zlecają dodatkowe audyty, podczas których oceniany jest stan techniczny danego elementu. Celem jest ustalenie na przykład, czy konstrukcja przeniesie obciążenia związane ze zmianą sposobu jej użytkowania. Przykładem może być audyt wykonany w celu sprawdzenia, czy na dachu można wykonać instalację fotowoltaiczną.
Inwestor decyduje się również na modernizację hal wówczas, gdy musi dopasować je do nowoczesnych technologii stosowanych w procesach produkcyjnych. Wiąże się to zwykle z wymianą wyposażenia hali oraz stworzeniem w niej przestrzeni adekwatnej do nowych standardów.
Bywa, że modernizacja hali musi zostać przeprowadzona niezwłocznie. Konieczność taka występuje wówczas, gdy niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania obiektu. Dotyczy to sytuacji, w której zużyte elementy konstrukcji hali, po utraceniu pierwotnych właściwości, stwarzają zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników.